Als coach geassisteerd door mijn paarden zie ik bijna dagelijks hoe cliënten enorm worstelen met allerlei verschillende emoties en gevoelens. Het lukt ze simpelweg niet om hun gevoel of een bepaalde emotie onder woorden te brengen of te begrijpen. Er kan dan sprake zijn van zogeheten alexithymie, wat staat voor het onvermogen om je eigen gemoedstoestand te herkennen of te verwoorden, maar ook emoties bij anderen neem je dan moeilijk waar.
Overal word je vandaag de dag aangemoedigd om maar vooral ‘uit je hoofd en in je gevoel’ te leven, echter als je last hebt van alexithymie kan dit een grote barrière vormen voor je persoonlijke groei en om zomaar zorgeloos door het leven te gaan.
Je goed kunnen uiten is ontzettend belangrijk
Gevoelens en emoties kun je zien als een soort van richtingaanwijzers op jouw innerlijke kompas. Gevoelens van liefde, vreugde en vertrouwen zijn altijd je hoge noorden! Ze geven je inzicht in wat goed voor je is en helpen je beslissingen te nemen die passen bij wie je echt bent. Als je in staat bent om goed naar je gevoel te luisteren, kun je je leven op een meer authentieke manier vormgeven. Dan is je leven over het algemeen vrij moeiteloos, het stroomt lekker, je voelt je gezonder, energieker en zelfs ook gelukkiger. Voor mensen met alexithymie is dat allemaal niet zomaar vanzelfsprekend.
Wat is alexithymie?
Peter E. Sifneos, een psychiater en emeritus-hoogleraar psychiatrie, beschreef alexithymie voor het eerst in de jaren ‘70. Ongeveer 10% van de mensen heeft dus moeite met het herkennen en benoemen van hun eigen emoties. Deze mensen hebben alexithymie, een persoonlijkheidskenmerk dat letterlijk uit het Grieks vertaald ‘zonder woorden voor emoties’ betekent. Ze hebben wel emoties, maar kunnen deze niet in verband brengen met hun lichamelijke of mentale reacties. Alexithymie wordt tegenwoordig gelabeld als een persoonlijkheidskenmerk dat kan voorkomen bij veel verschillende psychische aandoeningen.
De meest voorkomende kenmerken van alexithymie zijn onder andere:
· Moeite met het ervaren van emoties in het algemeen.
· Niet weten welke emotie je nu precies voelt.
· Niet in staat zijn om emoties onder woorden te brengen.
· Het lastig vinden om te reflecteren op je eigen gevoelens.
· Niet kunnen (en daardoor ook liever niet willen) praten over je emoties naar anderen toe.
Oorzaken van alexithymie
De oorzaken van alexithymie zijn ontzettend divers en ook behoorlijk complex. Genetica, hersenletsel en bijvoorbeeld (ontwikkelings)trauma worden vaak genoemd als mogelijke oorzaken. Dit maakt het moeilijk om een eenduidige verklaring te geven, maar ze helpen wel goed te begrijpen hoe diepgeworteld alexithymie kan zijn.
Alexithymie en je gezondheid
Ik zie in mijn praktijk mensen met alexithymie die worstelen met hun dagelijkse leven. Onderzoek toont aan dat zij een verminderde activiteit hebben in hersengebieden die betrokken zijn bij de regulering van emoties en zelfreflectie. Dit gebrek aan interoceptie – het vermogen om innerlijke signalen van je lichaam waar te nemen – maakt het moeilijker om emoties te reguleren. Hierdoor kun je aardig wat gezondheidsproblemen ondervinden, van stemmingsstoornissen en angst tot hartziekten en zelfs diabetes.
“Alexithymie is een alarmsymptoom (red flag) voor een burn-out, herstellen zonder er aandacht aan te besteden is onmogelijk.”
Risico op een burn-out
Het idee dat je lichaam je constant signalen geeft over wat je nodig hebt om gezond te blijven, is voor de meeste mensen heel normaal! Voor iemand met alexithymie zijn deze signalen echter als een vreemde taal. Dit kan zich uiten in een verhoogde vatbaarheid voor stress en, uiteindelijk, burn-out. Het verband tussen alexithymie en burn-out is heel sterk. In 2007 toonde een Finse studie zelfs aan dat er een directe associatie is tussen alexithymie en burn-out, onafhankelijk van depressie. Mensen met alexithymie hebben een verhoogd risico op burn-out, omdat ze zich niet bewust zijn van de waarschuwingssignalen van hun lichaam en daardoor niet op tijd kunnen ingrijpen.
Het herkennen van alexithymie is daarom heel belangrijk voor het herstel van een burn-out. Het vaak gegeven advies om maar even ‘meer vanuit je gevoel te leven’ werkt simpelweg niet voor mensen met alexithymie. Dit is ook iets waar ik als coach en therapeut rekening mee moet houden als ik samenwerk met de paarden.
“Mensen met alexithymie gebruiken vage, oppervlakkige of neutrale taal om hun gevoelens te beschrijven. Ze kunnen zich snel ongemakkelijk voelen bij het uiten van emoties of ze zijn zich simpelweg niet bewust van wat ze voelen.” * bron: Geen woorden maar paarden, Keulseweg
Persoonlijke aanpak in coaching en therapie met paarden
Als coach werk ik samen met mijn paarden om cliënten te ondersteunen in hun emoties, zodat ze deze beter begrijpen en kunnen reguleren. Paarden zijn uitzonderlijk goed in het lezen van lichaamstaal en emoties, en ze reageren op de kleinste signalen die wij uitzenden. Dit maakt hen geweldige partners in het helpen van mensen met alexithymie. Het is als coach of therapeut bij deze cliënten belangrijk om de zaken niet in woorden op tafel te willen hebben, maar het bij de ervaring te durven laten en te vertrouwen op het proces. De dagen na de sessie vallen toch vaak nog kwartjes. Sterker nog, de krachtigste momenten van het proces vinden soms plaats in de periode tussen twee coachsessies in.
Zijn er bij het lezen van dit artikel een paar lampjes gaan branden? Voor jezelf of voor iemand die je kent…. Misschien vraag je je af hoe je er achter kan komen of je alexithymie hebt. Je kunt deze korte online vragenlijst invullen, zodat je dit kan onderzoeken. Het leren herkennen en benoemen van je emoties, het onderscheiden van je gedachten en gevoelens, en het koppelen van emoties aan lichamelijke gewaarwordingen helpen je om beter met alexithymie om te gaan.
Reflectie
Tijdens mijn jarenlange opleiding aan de Keulseweg en door het werken met mensen en paarden zijn mijn ogen geopend voor de verschillende manieren waarop mensen hun emoties ervaren en wel of niet goed verwerken. Ik hoop dat dit artikel anderen helpt om begrip en inzicht te krijgen in dit unieke persoonlijkheidskenmerk. Herstellen van een burn-out is altijd een persoonlijk verhaal dat rekening houdt met jouw individuele kenmerken, levensgeschiedenis en je levensstijl. Door meer te leren over alexithymie, kun je nieuwe inzichten krijgen over jezelf, je gezondheid en je relaties.
Als je vermoedt dat je alexithymie hebt, is het belangrijk en goed om te weten dat er haalbare oplossingen zijn. De coachsessies geassisteerd door de paarden richten zich bijvoorbeeld op het versterken van je sterke punten en het aanleren van sociale vaardigheden kunnen overduidelijk bijdragen aan je welzijn. Het creëren van inzichten en het opdoen van nieuwe emotionele ervaringen kunnen je helpen om beter met je emoties om te gaan en een gezonder, zorgelozer leven te leiden. De coaching in samenwerking met de paarden kan hierin een hele waardevolle en unieke ondersteuning bieden en je zo helpen een burn-out te voorkomen.
Bronnen voor dit artikel:
Geen woorden maar paarden, Keulseweg
Alexithymie, questionnaire by Jason Thompson
“Als gevolg van alexithymische word je vaak als koud, afstandelijk en onverschillig gezien, wat kan leiden tot problemen in persoonlijke communicatie en daardoor ook tot moeilijkheden in het onderhouden van hechte relaties met mensen in je omgeving.”
